Το μαξιλάρι είναι ο πολιτισμός μας

Το σπίτι που μεγάλωσε του έδωσε μια διπολικότητα, μιας και έπαιζε μέσα στα δέντρα με τα παιδιά του ορφανοτροφείου στην Έξω Παναγίτσα και δεν ήταν ακριβώς «παιδί της πόλης». Μεγαλώνοντας εκτίμησε ακόμα περισσότερο το κοντινό της απόστασης Χαλκίδα-Αθήνα. Γνώρισε τον Σκαρίμπα και εκτίμησε το χιούμορ του. Σπούδασε Γυμναστική Ακαδημία στη Θεσσαλονίκη, τριγυρνώντας στην Καλών Τεχνών και στη Φιλοσοφική, αλλά μετά προτίμησε τη σχολή Σταυράκου. Έφυγε για Γερμανία την Άνοιξη του 2005 προκαλώντας σε μετωπική το μέλλον του. Παρακολουθεί ένα workshop στη συγγραφή σεναρίου και σκηνοθετεί το «μαξιλάρι», πρώτα σε θεατρικό στο Βερολίνο και αμέσως μετά στα Βασιλικά.
Έχει πραγματοποιήσει τις εξής ταινίες μικρού μήκους: 2002 Σπλαφ, 2003 Αναγκες, 2004 Ριαλιτι / Θανατος και το εξαγωνο, 2007 Blitznachrichten, 2008 Busstop, 2009 Barbarians
Θέατρο: 2006 «More» (σκηνοθέτης, σεναριογράφος) 2008 «Succo/Zucco nach Koltes» (βοηθός σκηνοθέτη) 2009, «Ein Traumspiel» (βοηθός σκηνοθέτη) 2012, «Kissen» (σκηνοθέτης, σεναριογράφος)
Χορος: 2008 «Pacemaker»

Έλεγα λοιπόν ότι έχω συνέντευξη από τον Κακογιάννη και μου είπαν στα σοβαρά ότι έχω αργήσει. Μεγάλη επιτυχία το επίθετο…

Ναι. Δεν έχω καμία σχέση με το Μιχάλη Κακογιάννη. Η μόνη σχέση μαζί του είναι το αντικείμενο και ότι πήγα φαντάρος στην Κύπρο. Έχω κάνει και μία πλάκα με έναν φίλο μου που λέγεται Πάνος Αγγελόπουλος. Είχαμε κάνει κράτηση σε ένα εστιατόριο στα ονόματα Αγγελόπουλος και Κακογιάννης. Φυσικά τους απογοητεύσαμε, αλλά κάναμε είσοδο.

Όλα αυτά πριν κάνεις όμως την πρώτη σου ταινία. Μίλησέ μας γι’ αυτή.

Είναι η πρώτη μου «μεγάλη» ταινία. Περιγραφή: μία παρέα, η οποία προβληματίζεται σχετικά με το τι θα κάνει. Πρώτα σαν ομάδα αλλά και σα μονάδες, ο καθένας από μόνος του.

Το βρίσκουν;

Όχι. Μεγάλες λύσεις και μεγάλες απαντήσεις δεν υπάρχουν. Υπάρχει μία αισιοδοξία στο τέλος -γι’ αυτό κιόλας κάνουμε ταινίες- αλλά δε δίνουμε έτοιμες συνταγές.

Αυτά τα ερωτήματα και τα αδιέξοδα της μικρής παρέας είναι το καθρέφτισμα του συνόλου; Υπάρχει συσχετισμός με το τι συμβαίνει τώρα στην κοινωνία μας;

Σίγουρα υπάρχει ένας συσχετισμός με ό,τι γίνεται αυτή τη στιγμή στην κοινωνία. Πιθανόν να μην είναι το πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα της κοινωνίας μας αυτή η παρέα μιας και έχω επιλέξει άτομα που είναι πιο κοντά σε μένα. Δεν είναι ο μετανάστης, αυτός που δουλεύει στα καράβια. Είναι άνθρωποι με τους οποίους θα έκανα κι εγώ πιο εύκολα παρέα. Σίγουρα υπάρχει το υποκειμενικό στοιχείο. Εκτός αυτού, επέλεξα να κάνω μία ταινία που να αναφέρεται στην κρίση χωρίς όμως να κάνω μία ταινία για την κρίση. Αναφέρεται σε αυτήν έμμεσα μιας και η ταινία δεν τοποθετείται σεναριακά κάπου χρονικά, ή τοπικά. Ελπίζω να έχει δημιουργηθεί μια δυναμική ώστε να μπορεί να περιγράφει μία κατάσταση 2 χρόνια πριν αλλά και 5 χρόνια μετά. Υπάρχουν μικρές ενδείξεις μόνο για το «πότε» και το «που». Αρχικά υπήρχαν περισσότερες αναφορές, τις οποίες και σταδιακά αφαίρεσα. Άλλωστε η ταινία ξεκίνησε σα σενάριο 3 χρόνια πριν. Σκοπός ήταν και είναι να εστιάσω στην ανθρώπινη φύση.

Και το δούλευες σαν ιδέα 3 ολόκληρα χρόνια;

Μπορώ να σου πω και περισσότερο. Πριν ξεκινήσω τα γυρίσματα το ανέβασα σα θεατρικό στο Βερολίνο. Ήταν μια πολύ καλή άσκηση για μένα, άσκηση και με τη γλώσσα, η οποία υπάρχει και μέσα στο κείμενο. Υπάρχει το στοιχείο του ξενιτεμένου.

Στη Γερμανία πως βρέθηκες;

Ζω και εργάζομαι εδώ και 8 χρόνια στο Βερολίνο. Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και που με ώθησε να φύγω ήταν η Ολυμπιάδα. Ήμουν εντελώς ενάντια σε όλο αυτό το πράμα. Ήταν το αποκορύφωμα μιας δεκαετίας με μία επίπλαστη ευδαιμονία, όπου κάθε οικογένεια είχε 3 αυτοκίνητα. Εκεί λοιπόν εγώ είπα ότι «ο γιαλός Κωνσταντίνε είναι στραβός» και έφυγα αφήνοντας πίσω καλή δουλειά, μηχανάκι, σκύλο.

Τι έκανες πριν;

Τελευταία δούλευα στο MAD, έχοντας φυσικά περάσει από όλη τη σκάλα: Δεύτερος βοηθός σε ταινίες, πρώτος βοηθός, βοηθός διευθυντή παραγωγής, μακενίστας, φροντιστής στο MEGA και παράλληλα ό,τι άλλο φαντάζεσαι. Τα τελευταία χρόνια ήμουν στο MAD. Φυσικά στη Γερμανία ξαναξεκίνησα από το απόλυτο μηδέν και μάλιστα στα γερμανικά. Μου πήρε σχεδόν 3 χρόνια για να νιώσω καλά. Σίγουρα δεν το μετανιώνω.

Και γιατί Γερμανία;

Εκεί λειτούργησα λίγο σαν τον Κόρτο Μαλτέζε. Τυχοδιωκτικά. Είχα να διαλέξω ανάμεσα σε Παρίσι που ήταν η αδελφή μου, Λονδίνο που ήταν ένας ξάδελφός μου και Βαρκελώνη λόγω κλίματος. Τελικά επέλεξα το Βερολίνο. Μάζεψα κάποια λίγα χρήματα πουλώντας τη μηχανή μου και από την απόλυσή μου από το MAD. Με αυτά τα χρήματα στο Λονδίνο, ή το Παρίσι θα περνούσα με το ζόρι 6 μήνες ενώ στο Βερολίνο θα την έβγαζα 1 με 1μιση χρόνο. Δε γνώριζα τη γλώσσα αλλά δε θα είχα την πίεση να πρέπει να βρω δουλειά άμεσα.

Εμένα μου τσαλάκωσε την αλαζονεία αυτή η διαδικασία. Είναι καλό να βγαίνεις από την ασφάλεια της καθημερινότητάς σου και να αισθάνεσαι για λίγο ξένος. Να τρως τις σφαλιάρες σου. Σε μεγαλώνει σαν άνθρωπο.

Καλά και από γερμανικά δε γνώριζες ούτε λέξη;

Είχα κάνει 6 μήνες με μία φίλη μου, την οποία την έβαζα τσάμπα σε κάποια live και αυτή μου μάθαινε κάποια βασικά ρήματα και λίγες λεξούλες. Όταν πήγα στο Βερολίνο έκανα υπερπροσπάθεια να μάθω τη γλώσσα. Μου μιλούσαν στα αγγλικά, αλλά εγώ τίποτα. Γερμανικές λέξεις και νοήματα. Μου έκανε πολύ καλό όλο αυτό. Θα ήταν καλό για τον οποιοδήποτε πιστεύω, μπορεί να επέβαλα την υποχρεωτική μετανάστευση. Εμένα μου τσαλάκωσε την αλαζονεία αυτή η διαδικασία. Είναι καλό να βγαίνεις από την ασφάλεια της καθημερινότητάς σου και να αισθάνεσαι για λίγο ξένος. Να τρως τις σφαλιάρες σου. Σε μεγαλώνει σαν άνθρωπο. Και πάλι να πούμε ότι έτυχε να είμαι προνομιούχος. Δεν ήμουν δα από την Αλγερία, ήμουν από χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αυτό είναι κάτι που οι Γερμανοί το γουστάρουν. Δε θα είχα πιθανόν την ίδια αντιμετώπιση αν ήμουν από το Μαρόκο. Είναι ευρωπαϊστές… Δε δυσκολεύτηκα λοιπόν και τόσο. Το Βερολίνο είναι πολυπολιτισμικό, δεν είναι Γερμανία, αν και σιγά – σιγά τείνει να γίνει το ίδιο. Γίνεται βαρετό, ομογενοποιείται, ακριβαίνει, αλλά ευτυχώς το γάλα έχει ακόμα 70 λεπτά. Υπάρχει όμως μια ξεκάθαρη τάση εδώ και 2-3 χρόνια να ακριβαίνει. Άλλωστε δεν έριξα ποτέ μαύρη πέτρα πίσω μου. Είμαι με το ένα πόδι στη Γερμανία και με το άλλο πατάω στην Ελλάδα. Μάλιστα σκοπεύω να αυξήσω το χρόνο παραμονής μου εδώ. Η επόμενη ταινία μου θα με κρατήσει σίγουρα κοντά στους 6 μήνες στην Ελλάδα.

Έχεις ήδη δουλέψει πάνω στην επόμενη ταινία σου;

Ναι. Σκοπεύω μάλιστα να ξεκινήσω άμεσα. Στόχος είναι να την κάνω κι επίσημα ελληνογερμανική συμπαραγωγή, ώστε να ζητήσω τα μισά χρήματα από τους Γερμανούς και να την γυρίσω εξολοκλήρου με αυτά τα χρήματα. Εδώ δεν υπάρχει φράγκο. Εδώ υπάρχει φοβερή βοήθεια από τους υπόλοιπους, βοήθεια σε βαθμό ρομαντισμού. Εκτιμάω, ξέρεις, ακόμα περισσότερο τη βοήθεια κάποιου που δεν έχει και σου φέρνει στα γυρίσματα λίγο τσίπουρο, ή ένα πακέτο μακαρόνια.

Θα το ξαναπώ ότι πολλοί ήταν εκείνοι που με σκλαβώσανε. Και είναι διαφορετικό όταν έχεις 5 και δίνεις το 1 και διαφορετικό όταν δίνεις το 1 και μοναδικό που έχεις…

Πώς βρήκες τους συνεργάτες σου ζώντας στη Γερμανία;

Εμπιστεύτηκα φίλους. Ρώτησα και τους είπα τι θα χρειαζόμουν. Τεχνικούς και ηθοποιούς. Τον Γενάρη που ξάναρθα στην Ελλάδα έκλεισα το crew αλλά τον Απρίλη, ένα μήνα πριν τα γυρίσματα μου έφυγαν 2 και ξανάρχισα να ψάχνω για μηχανήματα, τεχνικούς και ηθοποιούς, χωρίς στην ουσία να έχω σταματήσει και καθόλου. Είναι κάτι για το οποίο θα άξιζε να γράψω ένα βιβλίο. Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες θα έπρεπε να ξεκινήσω ένα μήνα αργότερα. Ήταν όμως τόσα πολλά αυτά που είχα δανειστεί δωρεάν (όλα από φίλους) που δεν έπαιζε να τα ξαναέβρισκα και μετά από 1 μήνα, εκτός αν έβρισκα 50 χιλιάρικα. Θα το ξαναπώ ότι πολλοί ήταν εκείνοι που με σκλαβώσανε. Και είναι διαφορετικό όταν έχεις 5 και δίνεις το 1 και διαφορετικό όταν δίνεις το 1 και μοναδικό που έχεις…

Μετά τη συμμετοχή της ταινίας στις «Νύχτες Πρεμιέρας», τι δρόμος την περιμένει;

Έχει ακόμα ένα 10% βελτίωση στην επεξεργασία και μετά θα ήθελα να την προωθήσω στα μεγάλα φεστιβάλ. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να βρω έναν παραγωγό που ακόμα δεν έχω, ή όπως έχει γίνει μέχρι τώρα να την πάμε μόνοι μας και στη συνέχεια να βρούμε μια εταιρία διανομής για να μπει στις αίθουσες. Αλλά για τις αίθουσες πιστεύω ότι αργούμε ακόμα, έχουμε κανένα 6μηνο. Πάντως εγώ βαδίζω ήδη σε μία terra ingognita.

Θα το ανέβαζες σα θεατρικό στην Ελλάδα;

Πιθανόν. Έχω γράψει και κάποιους μονολόγους που θα μπορούσαν να ταιριάξουν με κάποια μέρη της ταινίας. Αυτό που πραγματικά θα ήθελα όμως, είναι να βρει αυτή το δρόμο της και να μπορέσω να προχωρήσω την επόμενη. Άλλωστε δεν το κρύβω ότι γουστάρω περισσότερο τον κινηματογράφο. Στο θέατρο επιχείρησα λόγω του ότι ήταν πιο άμεσα πραγματοποιήσιμο. Με πολύ λιγότερα υλικά και χρήματα μπόρεσα να στήσω κάτι. Θα μου άρεσε ίσως ακόμα και να δω τα κείμενά μου σκηνοθετημένα από κάποιον άλλο.

Δεν πολυπιστεύω στη σόλο τέχνη και δε γράφω ιστορίες για έναν, αλλά για μία ομάδα. Πιστεύω -και αυτό το λέω δίχως να πρεσβεύω καμία αλήθεια- ότι αυτή την κοσμοθεωρία της ατομικής αναζήτησης και της ατομικής αλήθειας την πήραμε λάθος για έναν περίπου αιώνα.

Ποιος είναι ο κοίνος παρονομαστής στα project που ετοιμάζεις;

Όλες μου οι δουλειές έχουν ένα πολιτικό υπόβαθρο και αποφεύγω τις ιστορίες του ενός ήρωα. Δεν πολυπιστεύω στη σόλο τέχνη και δε γράφω ιστορίες για έναν, αλλά για μία ομάδα. Πιστεύω -και αυτό το λέω δίχως να πρεσβεύω καμία αλήθεια- ότι αυτή την κοσμοθεωρία της ατομικής αναζήτησης και της ατομικής αλήθειας την πήραμε λάθος για έναν περίπου αιώνα. Το ζήτημα στις μέρες μας είναι να τα βρούμε λίγο μεταξύ μας, ειδάλλως χαθήκαμε. Δε γίνεται να θέλουμε όλοι να έχουμε αυτοκίνητο, κινητό και πλυντήριο δικό μας. Οι Ελβετοί είναι βλάκες, ή δεν έχουνε λεφτά και έχουνε 3 πλυντήρια στο ισόγειο της πολυκατοικίας τους; Η σχέση μας με τα αντικείμενα και τον πολιτισμό μας είναι και «το μαξιλάρι». Αρχικά διαπραγματεύεται τη σχέση μας με τα αντικείμενα και πιστεύω ότι μπορεί κάποιος να το εμβαθύνει ακόμα περισσότερο μέχρι ακόμα και τη γλώσσα. Όλοι μας έχουμε το μαξιλάρι μας.

Ποιο είναι το δικό σου;

Το μαξιλάρι αρχικά είναι ένα σύμβολο των διαφόρων καταναλωτικών επιθυμιών που γίνονται προστακτικά ανάγκες. Είναι ένα σύμβολο για την κριτική της κυρίαρχης κουλτούρας. Στη συνέχεια η κριτική στρέφεται και στην εναλλακτική κουλτούρα. Όλοι έχουμε τα μαξιλάρια μας, (ακόμα και στο επίπεδο των ιδεών). Τελικά το μαξιλάρι είναι οι λέξεις, η ιστορία, οι αξίες, ο πολιτισμός μας. Όσο άδικος, γεμάτος εκμετάλλευση, αδικία και αίμα κι αν είναι ο πολιτισμός μας, δεν έχει νόημα η ολική άρνηση του.

Ζητάς «αντεπίθεση»;

Θεωρώ ότι κάποιες ωραίες ιδέες απέτυχαν στην εφαρμογή τους και ότι τώρα η αντίστασή μας απέναντι στο σύστημα πρέπει να γίνεται πιο μεθοδευμένα. Δεν έχει νόημα μία κατά μέτωπο χουλιγκανίστικη αντιπαράθεση. Πρέπει να σκεφτούμε τι θα κάνουμε, όπως και οι πρωταγωνιστές της ταινίας. Τα παιδιά στην παραλία κάνουν το πρώτο βήμα που είναι να πάρουν απόσταση και να σκεφτούνε. Δεν πρέπει να μπούμε στη λογική του «πρέπει κάτι να κάνουμε» και να κάνουμε ανοησίες. Πολλές φορές είναι εξίσου ανατρεπτικό το να μην κάνεις τίποτα. Δε γνωρίζω πόσες ανάσες χρειάζονται και πόσος χρόνος. Και σίγουρα πρέπει να δράσουμε συλλογικά. Η δράση μπορεί να έχει πολλές μορφές. Τώρα εγώ για παράδειγμα προτείνω μία «Τέχνη». Βλέπω ότι ακόμα πολλοί κυνηγάνε δαίμονες. Μας φταίει η Μέρκελ, οι Γερμανοί. Ποιοι Γερμανοί, όλοι; Μιλάμε για πολυεθνικές και μας πειράζει ο Γερμανός πολίτης; Αυτό είναι λογική «Ολυμπιακός – Παναθηναϊκός».

Δεν πρέπει να μπούμε στη λογική του «πρέπει κάτι να κάνουμε» και να κάνουμε ανοησίες. Πολλές φορές είναι εξίσου ανατρεπτικό το να μην κάνεις τίποτα.

Τι πιστεύεις ότι πραγματικά έφταιξε;

Μεγάλη κουβέντα και για να την μαζέψω, θα πρέπει να εστιάσω σε κάποιους παράγοντες. Πρώτον στη φύση μας. Έχουμε κάποια κακά ένστικτα που πρέπει να καταπολεμήσουμε και κάποια άλλα να τα καλλιεργήσουμε. Κλείσαμε τα μάτια μας στο γεγονός ότι πάντα μία τέτοιου βαθμού ευρωστία είναι πάντα συνδεδεμένη με αίμα και ιδρώτα. Σίγουρα φταίμε κι εμείς. Κάπου χάσαμε την μπάλα. Φταίνε και οι ηγέτες μας, φταίνε και αυτοί που διοικούν τις μεγάλες πολυεθνικές και ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις, νόμους κλπ. Ακόμα και ένα 7χρονο παιδί μπορεί να καταλάβει ότι ο κόσμος στον οποίο ζούμε είναι άδικος. Δε γίνεται στους 10 οι 5 να πεινάνε και οι 3 να πηγαίνουν γυμναστήριο για να αδυνατίσουν. Σίγουρα κάτι κάνουμε λάθος και σίγουρα για να πολεμήσουμε τα τέρατα που έχουμε φτιάξει πρέπει να φτιάξουμε άλλα, καινούρια τέρατα.

Είσαι αισιόδοξος;

Διακρίνω μια διαδικασία ζύμωσης. Δεν εξετάζω ό,τι έχει ξεκινήσει αναγκαστικά και βίαια. Είμαι πραγματιστής. Με ενδιαφέρει περισσότερο το αποτέλεσμα.